5. ŞEKİL, FORMÜL ve TABLOLAR
5.1. Tanımlamalar
Tablo dışındaki tüm resimlemeler (fotoğraf, grafik, çizim, vb.) şekil olarak tanımlanır. Formüller ve kimyasal reaksiyonlar da şekil olarak adlandırılır.
5.2. Teknik Hazırlık
Tezde kullanılan şekiller yazılarak anlatılması güç ya da karmaşık olan konuları daha anlaşılabilir ve daha etkili olarak aktarabilmek amacıyla seçilir. Bu nedenle karmaşık ve gereksiz şekillerden kaçınılmalıdır.
Çizgi, işaret, sembol, rakam ve yazılar çıplak gözle kolayca seçilebilir ve okunabilir büyüklükte olmalıdır.
Tez sayfası üzerine yapıştırılacak fotoğraflar, tez sayfaları arasında olabilecek kabarıklığı önlemek amacı ile ince fotoğraf kağıdı üzerine basılmalı veya yüksek kaliteli bilgisayar çıktısı ya da renkli fotokopi tercih edilmelidir.
Bireylerin kimliğini belli edecek tarzda fotoğraf konulmamalıdır. Özel durumlarda, teze konulacak ve bireyin kimliğinin gizlenemediği fotoğrafların yayımlanması için fotoğrafı çekilen kişiden izin alındığına ilişkin bir belge bulunmalıdır.
5.3. Yerleştirme ve Açıklamalar
Tablolar ve şekiller, tez metni içerisinde, tezin tamamı için geçerli olan sayfa düzeni kurallarına uymak koşulu ile metinde ilk söz edildikleri yere olabildiğince yakın, mümkün ise aynı sayfada yer almalıdır.
Dikey kullanımda sayfaya sığmayan ve küçültülmeleri ya da parçalara ayrılmaları durumunda okunabilirliğinin veya sürekliliğinin bozulacağı düşünülen tablo ve şekiller yatay sayfa düzeni içinde de verilebilirler. Bu durumda sayfa tamamen tablo ya da şekle ayrılmalı, yatay sayfalar dikey sayfalarda olduğu gibi numaralandırılmalıdır.
Bir sayfadan daha büyük olan tablolar, tez metni içinde bulunmak zorunda ise uygun bir yerden bir sayfa boyutunda bölünmelidir. Tablonun devamı bir sonraki sayfada aynı tablo numarası ile ve aynı başlıkla verilmeli ancak tablo numarasından sonra "Devam" yazılmalıdır.
Birbirleriyle ilişkili birden fazla tablo veya şekil aynı sayfaya yerleştirilebilir. Ancak iki sayfadan daha fazla sürekli tablo veya şekil verilmemesine özen gösterilmelidir.
Çok sayıdaki tablo veya şekil ardışık sıralanacak ise ekler olarak verilmelidir.
Bir şekil, birbiri ile ilişkili birden fazla şekil içeriyor olabilir. Bu durumda, her bir öğe sırayla A, B, C, D, ... şeklinde simgelenerek tümüne tek bir şekil numarası verilir. Açıklamalarda her bir öğe sırasıyla ayrı, ayrı tanımlanmalıdır (Örnek 14).
Şekil ve tablolar ile açıklamaları, sayfa düzeni ile ilgili bölümde belirtilen sayfa kenarında bırakılması gereken boşluklara taşmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Metinde, geçen formüller ayrı paragraf halinde yazılmalı, önce ve sonra gelen paragraflarla arasında 2 satır boşluk bırakılmalıdır. Formüllerin yer aldığı kimyasal reaksiyonlar ise şekil olarak numaralandırılmalıdır.
Örnek 14. Birden fazla öğe içeren tek bir şeklin açıklaması.
Tablo açıklamaları, tablo üstüne ilk harf büyük kalın yazıyla “Tablo 1. ” yazarak tablo başlığı ve varsa tablo dipnotu şeklinde yazılır (Örnek 15). Şekil açıklamaları ise şekil altına ilk harf büyük kalın yazıyla “Şekil 1. ” şeklinde yazılır (Örnek 14). Tablo ve şekil açıklamaları
olabildiğince kısa ve öz yazılmalıdır. Tablo ve şekil açıklamalarının yazımında da "blok" sistemi korunmalı; açıklamaların bir satırdan daha uzun olması halinde, ikinci ve diğer satırlar, "Şekil" ve “Tablo” sözcüğü ile aynı hizadan başlamalıdır. Tablo başlığı ve şekil altı açıklamalarının sonuna nokta konulmalıdır.
Şekil ve tablolarda satır, sütun ve eksen başlıkları yer almalı, değişkenler birimleri ile birlikte sunulmalıdır.
